Şizofreni Nedir
Şizofreni, bir akıl ve ruh sağlığı bozukluğudur. Düşünce, duygu ve davranışlarda düzensiz kronik sorunlara yol açar. Sanrı ve halüsinasyon semptomları vardır.
Erkeklerde, kadınlara oranla daha yaygın görülmekle birlikte tüm ırk ve etnik kökenden insanları etkiler.
Hala kesin nedeni tam olarak bilinemese de, hem genetik hem de çevresel faktörlerin bir sonucudur.
Psikoterapi ve sosyal desteğe baş vurulur. Ömür boyu tedavi ve bakım gerektiren bu bozukluktur. Kişilerin semptomlarını yönetmek ve aktif bir yaşam sürmelerine yardımcı olmak için pek çok başa çıkma stratejisi vardır.
İçerikler [göster]
Şizofreninin Belirti ve Semptomları
Tüm ruh sağlığı ve bozukluklarında olduğu gibi, şizofreni tanısı koymak için belirli klinik kriterler vardır. Ve bu tanı ruh sağlığı uzmanı bir doktor veya klinik bir uzman tarafından konulmalıdır.
Psikoz
Şizofreni psikotik bir bozukluktur. Psikoz, en genel tanımı ile gerçeğin değerlendirilme yeteneğinin bozulma halidir. Şizofreni hastalarında, zihnin yüksek işlevlerinin bozulduğu anormal bir bilinç durumu gelişir. Kişinin algıları, düşünce süreçleri, inanç ve duyguları gerçeklikten kopar. Bu tablo gidip geri gelebilir.
Şizofreni semptomları dışarıdan görülebilirken, ne yazık ki şizofreni durumunda ki kişi bunun farkında olmaz. Şizofrenik kişi, düşüncelerinin ve davranışlarının tuhaf olduğuna dair iç görüden yoksundur. Bu nedenle şizofrenik durumdaki kişinin yakınları için bu tablo son derece üzücü ve korkutucu gözükebilir.
Şizofreni semptomları
“Pozitif”ve “negatif” olarak 2 grup da tanımlanır. Buradaki, pozitif ve negatif kavramı semptomların iyi ve kötü olduğu anlamına gelmez. Şizofrenide ki pozitif semptomlar, şizofreni hastasında olup başka hiçbir ruh sağlığı sorunu yaşamayan birinde olamayacak belirtilerdir. Örneğin;
*Sanrılar
*Halüsinasyonlar
*Dezorganize konuşma
*Dezorganize davranış
Şizofrenin Pozitif Belirtileri
Sanrılar
Sanrılar, yanlış inançlardır. Psikotik sanrılar anormal obsesif bir niteliğe sahiptir. Psikotik sanrı yaşayan kişi, inançlarının gerçek olmadığına dair ikna edilemez.
Halüsinasyonlar
Halüsinasyonlar, gerçekte olmayan, dış dünya da temeli bulunmayan duyusal deneyimlerdir. İşitsel halüsinasyon ( Olmayan sesler duymak), görsel halüsinasyon (Olmayan bir şeyler görmek), dokunsal (Deride sürünen böcekler hissi), tat veya koku halüsinasyonları şeklinde deneyimlenebilir. Psikotik halüsinasyonlar, kişi alkol veya uyuşturucu etkisine değilken ve tamamen uyanık olduğu halde ortaya çıkar.
Dezorganize Konuşma
Kişi, konuşmakta olduğu dilin normal kurallarına göre konuşmaz. Kelimeleri ses, kafiye veya serbest çağrışımlara dayalı olarak birbirine bağlar. Dezorganize konuşma açıkça anlaşılması zor veya imkansız anormal türden konuşma biçimidir.
Dezorganize Davranış
Bu davranışlar hedefe yönelik değildirler. Ve yapıldıkları bağlam içinde anlam ifade etmezler. Uygunsuz zamanlarda veya sebepsiz yere sergilenirler. Örneğin belediye otobüsünde giysilerini çıkarmak, sebepsiz yere gülmek veya donup kalma.
Şizofrenin Negatif Belirtileri
Bu belirtiler, sağlıklı bireylerde mevcut olan belirli özelliklerde azalma veya eksiklik anlamına gelir. Burada ki “negatif” terimi, bir şeyin kişinin günlük deneyimlerinden alınıyor ya da kayboluyormuş gibi hissettirdiğini ifade eder. Negatif belirtilere örnek olarak şunlar verilebilir:
*Duygu ve duygu ifadesi yoksunluğu
*Anhedoni
*Azaltılmış konuşma
*İnisiyatif eksikliği
Duygu ve Duygu İfadesi Yoksunluğu
Bu durumdaki kişi duygusuz bir görüntü verir. Açıkça rahatsız edici veya duygusal bir duruma bile çok az tepki gösterir. Dibunu gözlemlemek son derece endişe verici olabilir.
Anhedoni
Bu kişinin ilgi alanlarında ki bir değişikli değildir. Bu manidar bir biçimde neşe eksikliği halidir. Kişi eskiden kendisine zevk veren şeylerden zevk duymaz ve bu hali çevresindekiler tarafından da fark edilir.
Azaltılmış Konuşma
Şizofreninin negatif semptomlarından birisi olan azaltılmış konuşma kişide kendini daha az konuşma veya eskisinden daha az akıcı konuşma şeklinde gözlemlenebilir.
İnisiyatif Eksikliği
Kişinin bir şeyler yapma iradesinin kaybı söz konusudur. Yaygın bir negatif semptomdur.
Şizofreninin Bilişsel Semptomları
Bunlar kişinin düşünme biçimiyle ilgili belirtilerdir. Oldukça yaygın olan bu belirtilerden bazıları şunlardır:
*Dikkati sürdürmede güçlük
*Odaklanmış dikkati sürdürememe
*Hafıza sorunları
*Faaliyetleri planlama ve yapılandırma zorluğu
*İçgörü eksikliği gibi.
Diğer Semptomlar
Yukarıda tanımlanan semptomlara ek olarak şiforeni hastalarında sıklıkla bulunabilen başka semptomlar da vardır. Bunlar aşağıdakileri içerir:
*Öfke
*Kaygı
*Uyku bozuklukları
*Dikkat dağınıklığı
*İçgörü eksikliği
*Madde kullanımı (Özellikle tütün kullanımı)
Tanı Koymada Diğer Önemli Konular
Tanı koyma sürecinde klinisyenin dikkate alacağı önemli hususlar şunları içerir:
*Ailede şizofreni öyküsü
*Başlangıç yaşı. Şizofreni, 20 li yaşların başlarında ortaya çıkar. İleri yaşlarda ortaya çıkan belirtiler, bunun başka bir bozukluk olabileceğine işaret edebilir.
*Durumsal faktörler. Ciddi duygusal sıkıntıya neden olabilecek travmatik deneyimler bazen kısa süreli psikozlara yol açabilir. Bu sebeple şizofreniden ayırt edilmesi gerekmektedir.
*İlaç yanıtı. Geçmişte kişi ruh sağlığı tedavisinin gereği olarak ilaç kullanmışsa, bu ilaçlara verdiği tepkiyi bilmek doktorun diğer koşulları daha iyi ayırt etmesini sağlayabilmektedir.
Ek olarak klinisyenin yardımcı bilgiler toplamak amacıyla, kişinin aile ve yakın arkadaşlarıyla da görüşmesi yararlı olmaktadır.
Psikiyatrik Değerlendirme
Mevcut olabilecek semptomların çeşitliliği nedeniyle şizofreniyi teşhis etmek zor olabilir. Teşhis sürecinde daha fazla kesinlik elde etme çabasıyla, DSM-5 içindeki şizofreni için klinik kriterler zamanla daha karmaşık hale geldi. Şizofreniyi doğru şekilde teşhis etmenin önemli olmasının nedenleri vardır: İnsanların düşündüğünden daha yaygın bir durumdur. Şizofreni geliştiren kişiler, hayatlarının geri kalanında semptomlar yaşayabilir. Belirtiler, bir kişinin sosyal yeteneklerini ve işleyişini büyük ölçüde etkileyebilir. Çoğu zaman hayatlarının geri kalanında ilaç alınmalıdır.
Şizofreni İle Yakından İlişkili Bozukluklar
Şizofreni dikkate alınması gereken pek çok semptom ve değişken içeren karmaşık bir bozukluk olduğu için, psikoz içeren başka bozukluklardan ayırt edilmesi önemlidir. Ayırt edilmesi gereken bazı bozukluklar şunlardır:
*Kısa psikotik bozukluk
*Sanrısal bozukluk
*Disosiyatif bozuluk
*Psikozlu duygudurum bozukluğu
*Psikozlu bilişsel bozukluklar
*Kişilik bozukluklar
*Madde veya ilaç kaynaklı psikotik bozukluk
*Şizoafektif bozukluk
*Şizofreniform bozukluk