Psikanaliz Freud’un dinamik bilinçdışı ve psikolojik çatışma kuramını temel alan bir psikoterapi yöntemidir.
En yoğun ve uzun psikoterapi türüdür
Bu terapideki temel amaç hastanın çocukluk çağı travmaları temelinde oluşan, çözümlenmemiş ve bu gün semptom (şikayet, belirti) şeklinde ortaya çıkan bilinçdışı çatışmalarına iç görü kazandırmak ve bir erişkin olarak uygun, sağlıklı ve etkili iletişim ve davranım özellikleri kazanmasını sağlamaktır.
Bilinç öncesi, bilinçdışı, id, ego, süperego gibi kavramlar ile dil sürçmelerinin anlamı, serbest çağrışım, rüya çözümlemeleri gibi uygulamalar bu terapinin teknikleri arasındadır.
Psikanaliz hastanın birkaç yıl boyunca haftada 3-5 kez görülmesi şeklinde yürütülür.
Psikanalizdeki hasta sedire yatar ve sansür koymaksızın aklına gelenleri söyler ( serbest çağrışım). Bu şekilde mümkün olabilecek en derin kaynağına kadar düşünce zinciri izlenir.
Terapist ise onun görüş alanının dışında kalır. Terapist hastanın, bilinçdışı arzu ve inançlarla, bilinçli düşünce ve davranışları arasındaki bağlantıyı görmesine yardım eder ve yorumlarla kişinin yaşamını olumsuz etkileyen çatışmalarını çözümlemesine çalışır.
Psikanaliz yapan terapistin kendisinin de psikanalizden geçmesi gereklidir. Bu konuda eğitimli kişi ve süpervizör yeterliliğine sahip terapist sayısı tüm dünya genelinde azdır.
Psikanalize giren kişinin ise psikolojik zihinliliğe sahip, psikolojik kavramları kullanabilen, stabil ve motive olması, analiz sırasında ortaya çıkabilecek gerilimleri tolere edebilecek, regresif ya da dürtüsel davranışlar ortaya koymayacak biri olması gerekmektedir.
Psikanalitik terapi, aşağıdakiler de dahil olmak üzere bir dizi farklı psikolojik durumu tedavi etmek için kullanılabilir:
- Endişe
- Depresyon
- Duygu mücadeleleri veya travma
- Kimlik sorunları
- Özgüven problemleri
- Kendini kanıtlama
- Psikosomatik bozukluklar
- İlişki sorunları
- Kendine zarar verici davranış
- Cinsel sorunlar
Dolayısı ile bu terapi yöntemi sınırlı sayıda bir hasta grubuna uygulanabilmekte ve hatta pek çok ülkede uygulanmamaktadır.