Psikoterapi-Çocuk ve terapist arasındaki ilişki en önemli bileşendir. İlişki psikoterapinin en önemli, olmazsa olmaz yönüdür.
Terapist çocukla görüşürken, çocuğun yaşı, gelişim düzeyi, probleminin türü ve iletişim sitiline göre yaklaşım sergiler.
Terapistin güvenirliği ve çocuğun otonomisine duyulan saygı açısından görüşme gizliliğine önem verilir. Görüşmelerdeki mahremiyet genellikle çocuğun kendisinin tehlikeye girmesi veya başkasını tehlikeye sokması sınırına kadar korunur ve diğer durum ve konular ise, çocuğun izni de alınarak konuşulur. Anne-babanın da bu konudaki gönüllü işbirliği değerlidir.
Yetişkin beyni 25 yaşına kadar tam olarak gelişmemiştir.
Çocukların beyinlerinin yetişkin beyinlerinden çok farklı olması, çocukların duyguları deneyimleme, deneyimlerini işleme ve ihtiyaçlarını iletme biçimlerinin yetişkinlerin bunları yapma biçiminden farklı olacağı anlamına gelir.
Çocuklar ile yapılacak psikoterapiye aileler de dahil edilirler. Aileye de terapötik öneriler ile rehberlik etmek son derece önemlidir. Ancak aileler çocuğun psikoterapisi içinde değişen derecelerde yer alırlar.
Çocuk ve ergenlerle yapılan psikoterapi genellikle yetişkinlerinkinden daha aktif ve daha direktiftir. Çocuklar kendi iç durumlarını bildirmekte neredeyse mükemmeldirler ancak yaşam öykülerini sentez edemezler.
Özellikle küçük çocuklar, duyguları oyun yoluyla işlerler. Terapistleri bunu kolaylaştırmak için seanslarında oyun ve oyuncaklardan yararlanır. Aslında terapist bu önemli duygusal çalışmanın gerçekleşmesi için alan yaratırken, ebeveynlere çocukları seanslarında “sadece oynuyor” gibi görünebilir.
Çocuklar genellikle oyunla meşgul olduklarında duygusal olarak kendilerini daha güvende hissederler. Ek olarak, çocuklar bu yolla gerçek hayat senaryolarını canlandırırlar ve bu da terapiste çocuğun neyle başa çıktığı hakkında pek çok bilgi sağlar. Oyun ayrıca, bir terapistin bir çocukla bağ kurabileceği bir senaryo sağlar.
Okul öncesi yaştaki çocuklar anne-babaları yoluyla tedavi edilirler. Buna filial (evlatla ilgili) terapi adı verilir.
Psikoterapiler çocuğun adaptif becerilerinin aile ortamı içinde ve okul, akran grubu, sosyal-toplumsal yaşam gibi aile ortamı dışında artırılıp geliştirmesini hedefler.
Başta oyun terapisi olmak üzere, bilişsel-davranışçı terapi, destekleyici terapi gibi pek çok farklı terapi uygulaması ile süreç işletilirken, aile-çocuk etkileşimi ve iletişimini gibi konulara da odaklanarak problem durumlar desteklenir.